Rodzina Jobdów wywodzi się z Kępy Glinieckiej (Jelit) w dawnej parafii Góra Kalwaria, z części zwanej Górki (najprawdopodobniej jest to część Żelawina zwana dawniej Grodzisko, a potem Kopiec). W drugiej połowie XVIII wieku mieszkali tam Paweł, Maciej i Stanisław, prawdopodobnie bracia, którzy jako pierwsi używali przydomka „Jabda”, wywodząc się wcześniej z dość rozrodzonej rodziny Kurzawów. W kolejnych pokoleniach Jabdowie (Jobdowie) rozeszli się z Kępy Glinieckiej do Otwocka Wielkiego, Łukówca, Dziecinowa i Warszawic.
Jobda, Jabda, Abda, Habda, Abda[nk]…
Samo nazwisko ma charakter dość późny, przezwiskowy. Nie można jednak wykluczyć, że jakaś część rodziny (Kurzawów?) używała tego przydomka już od czasów średniowiecznych. Najstarsze zapisy interesującego nas nazwiska przyjmują formy: Jabda, Jabzin, Jabdzionka, nie występuje natomiast w XVIII w. forma współczesna – Jobda.
Górki (Żelawin) par. Góra Kalwaria, 1773 r. Metryka chrztu Franciszki Kazimirzowicz (Stanaszek?), gdzie po raz pierwszy występuje nazwisko Jabda (Paweł Jabda chrzestny)
Rozpatrując etymologię nazwisk na Mazowszu należy pamiętać, że ich zapisy mają często formę gwarową, wynikającą z ówczesnej wymowy ludności. Wydaje się zatem, że nazwisko Jobda charakteryzuje pełna forma gwarowa. Literę „a” wymawiano jak „o”, co płynnie przekształciło dawnego Jabdę w Jobdę. Jeszcze wcześniej nazwisko zapewne brzmiało Abda prawdopodobnie z niemym „h” (Habda, Hebda), co znowu było wynikiem mazowieckiej gwary (analogicznie jak inne zapisy typu: Agnieszka – Jagnieszka, Adam – Jadam).
Nazwisko Abda być może nawiązuje do biblijnego imienia Abdon, związanego z rzymskim świętym, sługą, niewolnikiem. Być może zatem przodek Jobdów – Stanisław (Kurzawa) – zaczął być tak nazywany np. po podjęciu pracy w miejscowym dworze, kiedy zamienił gospodarowanie na służbę…
Święty Abdon (Kronika Norymberska, 1493)
Znacznie bardziej prawdopodobne wydaje się, że nazwisko Abda (Habda) nawiązuje do rzeczownika „hebda/hebd” oznaczającego „dziki bez” (Słownik warszawski, t. I, s. 274, t. II, s. 24). W tym kontekście intrygująco brzmi również pobliski Chabdzin/Habdzin w sąsiedniej parafii Cieciszew, którego protoplastą był nieznany bliżej Chabda (Habda). Wiadomo, że w roku 1368 Mikołaj z Rożniszewa herbu Ciołek zakupił ziemie leżące na terenie parafii cieciszewskiej, w tym Chabdzin (Habdzin) wraz z Chabdzinkiem (Habdzinkiem) i Opaczą oraz Brześce. Zarządzał wówczas nimi niejaki Krzczon, po którego bezpotomnej śmierci znalazły się w gestii książąt mazowieckich. Skąd zatem wywodził się ów Chebda/Habda założyciel Chabdzina/Habdzina? Jak pisze Paweł Komosa, nie pojawia się on w źródłach, jednakże domniemywać możemy, iż był członkiem książęcej drużyny, bądź też w imieniu księcia zarządzał tymi ziemiami i osadą założoną nad wiślanym korytem.
Niewykluczone wreszcie, że nazwisko Abda[nk] nawiązuje do herbu Abdank (zwanym też Habdank, Skuba), z którym mogła być kojarzona interesująca nas gałąź rodziny. Dobrze koresponduje to z najbliższymi krewniakami Jobdów – rodziną Skibów [Skyba] spod mutacji BY24952, których nazwisko być może nawiązywało do legendarnego Skuby, pogromcy smoka wawelskiego i protoplasty wszystkich herbowych Abdanków.
Skuba i smok wawelski (
W świetle tego co powiedziano wyżej, a w szczególności wobec najstarszych zapisów w formie Jabda a nie Jobda, mniej prawdopodobna wydaje się hipoteza, że nazwisko powstało od biblijnego imienia Hiob (hebr. iijoib ‘doświadczony przez Boga’) w staropolszczyźnie realizowanym jako Job. Imię to występowało w XV-XVIII w. (np. Job Dobenek, Job Ciborowski, Job Bystram, Job Zakrzewski), także i na Urzeczu (m.in. Job Karaszewski z Powsina).
Święty Job (Kronika Norymberska, 1493)
Późne pojawienie się w źródłach nazwiska Jobda (po raz pierwszy w 1773 roku) sugeruje, że w interesującym nas przypadku nazwisko to nie mogło mieć związku z wystąpieniem pośród przodków imienia Job. Bardziej prawdopodobne (gdybyśmy oczywiście mieli wcześniej formę nazwiska Jobda a nie Jabda…), jest łączenie nazwiska Jobda z określeniem człowieka majętnego. W Kalendarzu Krakowskim z 1857 roku („Przysłowia, przypowieści i sposoby mówienia od imion”) możemy odnaleźć stare ludowe przysłowie: „O! to Job”, które oznaczało wielkiego bogacza [’Job między wschodnimi bogaczami starożytności był jednym z najmajętniejszych’]. Podobnie w „Słowniku Warszawskim” Jana Karłowicza Job jest synonimem wielkiego bogacza.
Kurzawa zwany Jabdą (Abdą, Habdą)…
Metryki parafialne parafii Góra Kalwaria wskazują, że Jabdą (Abdą, Habdą, Abdzinem) po raz pierwszy był określony Stanisław Kurzawa (ur. ok. 1730), gospodarz z Glinek. To właśnie jego dzieci: Tomasz Antoni (ur. 1758), Andrzej (1768), Adam (ur. ok. 1770), bliźniaki Krzysztof i Mateusz (ur. 1771), Jan (ur. ok. 1775) oraz Tomasz Stanisław (ur. 1777) określane były niekiedy Jabdami.
Glinki par. Góra Kalwaria, 1758 r. Ślub Stanisława Kurzawy i Marianny Łuczak. Nazwisko pana młodego zostało uzupełnione w późniejszym czasie (prawdopodobnie rodzinę już wtedy określano Kurzawa vel Jabda).
Samo nazwisko Kurzawa (Kurzawski) pojawia się w parafii Góra Kalwaria dopiero pod koniec XVII i na początku XVIII wieku, mając również charakter przezwiskowy. Powszechnie oznaczało ono zamieć, zawieję śnieżną, zadymkę, kurniawę. Dalsze testy pokażą czy wywodzi się ono wprost z rodziny Gawinów, czy też miało „po drodze” jeszcze inne nazwisko przezwiskowe (np. Skiba).
Kępa Gliniecka par. Ostrówek. Akt zgonu Jana Jabdy, syna Stanisława i Marianny (Kurzawów)
Przebadana genetycznie gałąź rodziny wywodzi się od wspomnianego syna Stanisława Kurzawy, Krzysztofa (1771-1853), który w dorosłym życiu używał przydomka Jabda (Jobda). Około 1803 roku, po ślubie z Marianną Widłak, wyprowadził się on do pobliskich Warszawic, rozpoczynając historię tej rodziny w na tym terenie. Z drugą żoną, Krystyną Danielewską, doczekał się syna Mikołaja (ur. 1826) – bezpośredniego przodka interesującej nas gałęzi rodowej.
WYNIKI TESTU DNA
Wyniki szczegółowego testu DNA pokazały, że Jobdowie (Kurzawowie) przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ, będącej częścią haplogrupy R1a z mutacją BY24952 datowaną na ok. 1100 r. Dzielą oni tę mutację razem z rodzinami Gawinów, Rosłonków, Skibów i Stanaszków, co jest dowodem na ich historyczne pokrewieństwo. Nieco bliższymi krewniakami są w tej grupie Gawinowie, Rosłonkowie i Stanaszkowie dzielący jeszcze młodszą mutację BY50754 (datowaną na ok. 1550 r.). Jobdowie (Kurzawowie) nie posiadają tej mutacji. Test genetyczny pokazał ponadto, że zanim Gawinowie-Jobdowie przybyli na ziemię czerską zamieszkiwali bliżej nieokreślone tereny Europy północnej pogranicza Niemiec i Polski (Pomorze Przednie, Meklemburgia, Kaszuby, Wielkopolska), gdzie rozsiedliła się ludność z wcześniejszą mutacją R1a-YP314.
Rodziny wywodzące się z wczesnośredniowiecznej mutacji R1a-YP314
Dotychczasowe ustalenia każą nam zatem dopatrywać się przodków Jobdów w zgermanizowanym świecie Słowiańszczyzny Połabskiej, co jednak wcale nie wyklucza ich średniowiecznych powiązań z drobną, mazowiecką szlachtą.
Wyniki testu genetycznego w projekcie FTDNA (GRUPA 8A-4) oraz na stronie urzecze.pl (GRUPA 11D). Szczegóły badań genetycznych naszego „klanu” znajdują się TU: https://urzecze.pl/yp1363/